NPPP Edyta Szczygieł

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi jest najpowszechniejszym zaburzeniem psychicznym okresu dzieciństwa. Choroba charakteryzuje się zaburzeniami koncentracji, nadmierną impulsywnością nadruchliwością, zaburzeniami emocjonalnymi. Choroba występuje u około 3% – 5% ogółu populacji. ADHD rozwija się u dzieci w wieku do 7 lat. Jednak u większości chorych objawy utrzymują się także w wieku dorosłym. Choroba jest szczególnie uciążliwa dla dzieci w wieku szkolnym, gdyż muszą one wkładać o wiele więcej wysiłku w naukę i normalne funkcjonowanie wśród swoich rówieśników.

Przyczyny ADHD

Niestety przyczyny zachorowań na nadpobudliwość psychoruchową nie są do końca znane. Duża rola przypisywana jest uwarunkowaniom genetycznym. Lekarze mówią również o zależności między budową i funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego, a wystąpieniem nadpobudliwości. Do innych czynników sprzyjających rozwojowi choroby zalicza się urazy okołociążowe, niedotlenienie w czasie porodu, przyjmowanie przez kobietę w ciąży alkoholu czy substancji psychoaktywnych, palenie papierosów. Obecnie uważa się także, że ADHD jest wynikiem opóźnionego dojrzewania niektórych struktur mózgu. Kolejną przyczyną mogą być czynniki psychologiczne oraz psychospołeczne, takie jak relacje z rodzicami i otoczeniem. Mają one potencjał do nasilania bądź zmniejszania objawów ADHD.

Objawy choroby

Główne objawy ADHD to zaburzenia koncentracji, uwagi oraz nadpobudliwość. Są one szczególnie dobrze widocznie podczas aktywności wymagającej dużej koncentracji i sporego wysiłku umysłowego. Chłopcy i dziewczęta cierpiące na ADHD różnią się od siebie, gdyż chłopcy są raczej nadpobudliwi ruchowo, a dziewczęta mają zaburzania uwagi. Zachowanie chłopców z ADHD często jest bardziej „wybuchowe”, przez co łatwiej je zauważyć dla opiekuna. Dziecko często cierpi na dysleksję lub dysortografię. Nasilenie tych objawów jest niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju.

ADHD może także występować u osób dorosłych. Będzie się objawiało chaotycznym trybem życia, skłonnością do różnych uzależnień, niezdolnością do nauki. Często istnieje wraz z depresją czy chorobą afektywną dwubiegunową. Można wyrosnąć z ADHD, jednak z jego powikłań niestety nie. Dlatego więc potrzebne jest jak najwcześniejsze podjęcie leczenia.

Objawy ADHD dzieli się na 3 główne grupy:

nadmierna impulsywność, nadmierna ruchliwość, zaburzenia uwagi.

Nadmierna impulsywność – dziecko dotknięte tym problemem działa w niekontrolowany sposób, przed wykonaniem danej czynności nie zastanawiają się nad nią, ani nad jej konsekwencjami.

Przykładowe objawy:

• wybuchy złości

• ciągłe wtrącanie się w rozmowy innych osób

• trudności z przerwaniem wykonywanej czynności

• problemy z planowaniem

• nieumyślne niszczenie różnych przedmiotów

Nadmierna ruchliwość – dziecko wyróżnia się na tle swoich rówieśników i innych dzieci na tym samym poziomie rozwoju, ma problemy z wysiedzeniem 45 minut na lekcji, potrzeba ruchliwości jest jednak niezależna od dziecka.

Przykładowe objawy:

• ciągłe wiercenie się na krześle

• biega zamiast chodzenia

• podrywanie się z miejsca

• chodzenie bez celu

• bezustanne wykonywanie niewielkich ruchów, np. bujanie się na krześle, machanie rękami nogami

Nadpobudliwość psychoruchowa – dziecko ma problemy ze skupieniem się i utrzymanie uwagi przez dłuższą chwilę, brak umiejętności wybrania spośród docierających bodźców tego najbardziej istotnego.

Przykładowe objawy:

• ciągłe roztargnienie i zapominanie

• łatwe rozpraszanie się dziecka

• problemy z zapamiętywaniem szczegółów

• kłopoty z wykonywaniem dłuższych czynności Należy pamiętać, iż stwierdzenie u dziecka kilku z wyżej wymienionych objawów nie musi oznaczać, że mamy do czynienia z ADHD.

Możliwe konsekwencje nieleczonej nadpobudliwości:

• wypadki (dzieci z ADHD znacznie częściej niż ich rówieśnicy trafiają do szpital z urazem głowy, częściej mają też wypadki rowerowe)

• uzależnienia

• niższe wykształcenie

• konflikty z prawem

• wypadki samochodowe.

Rozpoznanie i leczenie Rozpoznania ADHD jest dość trudne, ponieważ opiera się głównie na obserwacji dziecka i wywiadzie przeprowadzonym przez lekarza. Diagnostyka poza tym powinna zawierać badanie neurologiczne i EEG, badanie psychologiczne, ocenę ilorazu inteligencji, badanie pediatryczne.

Leczenie powinno obejmować oddziaływanie psychospołeczne, psychoterapią oraz farmakoterapię. Pomoc dziecku powinna być dobrana odpowiednio nie tylko do potrzeb dziecka, ale także do jego rodziców, opiekunów, nauczycieli. Jedną z najlepszych form psychoterapii są warsztaty, które uczą dzieci jak sobie radzić z objawami nadpobudliwości. W psychoterapii udział biorą nie tylko dzieci, ale także ich rodzice, którzy dowiadują się jak skutecznie stosować pochwały, nagrody czy konsekwencje.

Leczenie farmakologiczne polega głównie na stosowaniu leku o nazwie metylofenidat. Pomaga on zwiększać ilość dopaminy, której poziom w mózgu chorego dziecka jest obniżony. Jednakże lek ten nie zwalcza przyczyn choroby i jest skuteczny tak długo, jak jest stosowany.

Trudności szkolne dziecka z ADHD SPECYFICZNE

TRUDNOŚCI SZKOLNE

Dzieci z ADHD cierpią nie tylko z powodu zaburzeń procesów uwagi czy nadpobudliwości, ale częściej niż inne dzieci mają problemy z powodu:

• Zaburzeń pamięci

• Zaburzeń językowych

• Dysleksji, dysgrafii, dyskalkulii

• Niezgrabności ruchowej

ZABURZENIA PAMIĘCI

Procesy pamięci i uwagi są nierozłącznie ze sobą związane:

• Aby coś zapamiętać trzeba na to zwrócić uwagę

• Trzeba spośród wielu informacji wybrać te, które są istotne (nieuporządkowana, chaotyczna wiedza u dzieci z ADHD)

ZABURZENIA JĘZYKOWE

• Trudności w budowaniu spójnych wypowiedzi (dziecko nie trzyma się schematu wypowiedzi, nie przestrzega reguł stylistycznych i gramatycznych)

• Częste odbieganie od tematu (częste przeskakiwanie z myśli na myśl, z pomysłu na pomysł, zapominanie dokończenia myśli)

• Trudności w posługiwaniu się przyimkami określającymi położenie w przestrzeni (na, obok, w) oraz trudności ze słowami określającymi następstwo zdarzeń (przed, po).

Dziecku trudno przekazać chronologię zdarzeń, czasem trudno znaleźć przedmioty po które jest wysłane

• Nieprzestrzeganie zasad prowadzenia rozmowy.

Dziecko nie zwraca uwagi na rozmówcę. Nie czeka na swoją kolej, przerywa, stosuje skróty myślowe niezrozumiałe dla innych

• Zbyt szybkie i zbyt głośne mówienie.

Dziecku trudno mówić po cichu z powodu niespożytej energii, często mówi jak katarynka

DYSLEKSJA, DYSGRAFIA

Dysleksja i dysgrafia występująca u dziecka z ADHD są dla niego większym obciążeniem niż dla innych dzieci. Skupienie na nauce wymaga ogromnego wysiłku, jeśli dodatkowo nauka pisania przynosi ciągłe porażki, łatwo się zniechęcić. Powstaje mechanizm błędnego koła.

NIEZGRABNOŚĆ RUCHOWA

• Dziecko ma problemy z drobnymi, precyzyjnymi ruchami rąk i z ich koordynacją (zapinanie guzików, sznurowanie butów, nawlekanie)

• Nieświadomie wypuszcza przedmioty z rąk • Często przewraca się

• W szkole źle radzi sobie na zajęciach wychowania fizycznego

Żródło:

http://www.psychiczne.choroby.biz/ADHD http://www.autyzm.edu.pl/index.php/adhd/trudnosci-w-szkole